موقعيت و تاريخچه
روستاي استاج از توابع بخش رودآب شهرستان سبزوار، با مختصات جغرافيايي 57 درجه و 37 دقيقه طول شرقي و 35 درجه و 55 دقيقه عرض شمالي، در 51 کيلومتري جنوب شهر سبزوار از مسير ارتباطي قديم سبزوار بردسكن و در منطقه اي كوهستاني و 240 کيلومتري شهر مشهد قرار دارد.
روستاي کوهستاني استاج در ارتفاع 1700 متري از سطح دريا قرار گرفته و آب و هواي معتدل کوهستاني دارد. اين روستا از شمال به کوه معراج و از جنوب به کوه بهارستان محدود مي‌شود. قلعة مخروبه و امام‌زادة روستا، بيانگر قدمت روستاي استاج است،متاسفانه از قدمت و نوع كاربري اين قلعه كه آثار خرابه هاي آن هنوز پابرجا مانده اطلاعاتي در دست نيست.
مردم روستاي استاج به زبان فارسي با لهجه محلي سخن مي‌گويند، آنان مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفري هستند.
الگوي معيشت و سکونت
براساس نتايج سرشماري سال 1375، روستاي استاج 501 نفر جمعيت داشته است. جمعيت اين روستا در سال 1385، نيز در همين حدود گزارش شده است متاسفانه در سالهاي اخير بنا به دلايل اقتصادي و عدم تن سپردن جوانان به مشاغل كشاورزي و دامداري كه از مهمترين مشاغل مردم اين روستا به شمار مي رود و مهاجرت اين افراد به شهرها به خصوص تهران جمعيت اين روستا كاهش پيدا كرده است.
اقتصاد روستاي استاج بر پايه فعاليت‌هاي زراعي، باغداري، دامداري، توليد صنايع دستي و اشتغال در امور خدماتي استوار شده است.
محصولات زراعي اين روستا شامل گندم، جو و تره‌بار است که در اراضي ديم و آبي کشت مي‌شوند. گردو، سيب، بادام و گلابي، محصولات باغي آن است. انواع لبنيات شير، کره، پنير و ماست در روستا توليد مي‌شود.
مردم روستاي استاج به ويژه زنان، در کنار فعاليت‌هاي زراعي و دامداري به توليد صنايع دستي مانند فرد و قالي مي‌پردازند.
روستاي استاج با بافت مسکوني متراکم و فشرده در کوهپايه استقرار يافته و کوچه‌هاي پيچ در پيچ و نامنظم  و باريك دارد.
شکل خانه‌هاي روستا، از شرايط اقليمي منطقه و نوع معيشت و فعاليت روستاييان تأثير پذيرفته است. خانه‌ها، اغلب در يک طبقه، با سقف مسطح احداث شده‌اندهر چند خانه هاي كه در سالهاي اخير احداث گرديده به صورت دو طبقه و از آجر مي باشد درحالي كه خانه هاي قديمي در اين روستا همانند ديگر روستاها در اين منطقه از خشت خام و گل ميباشد كه سقف آن به شكل گنبدي مي باشد و فضاهايي مانند طويله، انبار علوفه، اتاق‌هاي خواب، نشيمن، آشپزخانه و سرويس بهداشتي در آن‌ها تعبيه شده است.
مصالح به کار رفته در ساخت بناهاي قديمي غالباً، گل، سنگ، خشت و چوب است. در ساخت خانه‌هاي جديد از مصالح نوين آجر، سيمان، گچ و تيرآهن نيز استفاده مي‌شود.
جاذبه‌هاي گردشگري
روستاي استاج، مناظر و جلوه‌هاي طبيعي منحصر به فرد و زيبايي دارد. چشم‌انداز ارتفاعات، آبگير و باغ‌هاي ميوه روستا به خصوص در فصول بهار و تابستان بسيار تماشايي است. حواشي رودخانه روستا از مهم‌ترين تفرجگاه‌هاي گردشگران و مردم بومي به ويژه در بهار و تابستان است.
در مرکز روستاي استاج، آبگيري بتوني وجود دارد كه با همت مردم و حمايتهاي مالي دولت نهم احداث گرديده است. اين ابگير زيبا همانند استخري بزرگ است که اطراف آن را درختان بلندي فراگرفته‌اند. استراحت در کنار آبگير و در سايه‌سار درختان، بويژه در بهار و تابستان براي گردشگران بسيار لذت‌بخش است.
باغ‌هاي فراوان ميوه به صورت تقريباً متراکم در پيرامون روستا گسترده شده‌اند. درون باغ‌هاي روستا نيز، چندين آبگير طبيعي وجود دارد. حاشيه يکي از اين آبگيرهاي بزرگ و پرآب، از درختان کهنسال و قديمي گردو و ...پوشيده شده است. سايه‌سار درختان و آب زلال و خنک آبگير به ويژه در بهار و تابستان، فضاي مطلوبي را براي گذران اوقات فراغت گردشگران فراهم آورده است. بخشي از آب زراعي روستا از اين آبگيرها تأمين مي‌شود.
ارتفاعات شمالي و جنوبي روستا، در فصول بهار و تابستان، با گل‌ها و گياهان مرتعي و دارويي رنگارنگ و زيبا پوشيده مي‌شود. همه ساله گروه زيادي از کوه‌نوردان و طبيعت دوستان به اين ارتفاعات مراجعه مي‌کنند.
يک قلعه قديمي بر روي تپه مجاور روستا واقع شده که خرابه‌هايي از آن به جا مانده است. در ساخت اين قلعه از مصالح خشت و ساروج استفاده شده است. آثار مکتوبي در مورد قدمت و دوره ساخت اين قلعه در دست نيست و پژوهشي در اين خصوص گزارش نشده است.
ساختمان امام‌زاد روستا، اخيراً تجديد بنا شده در ابتدای ورودی روستا و در سمت جنوب  خود نمایی می کند.
از ديگر جاذبه هاي روستاي استاج، حمامي است که آب گرم آن با استفاده از انرژي خورشيدي تأمين مي‌شود.
از مراسم ملي و محلي اين روستا که با آداب و آئين‌هاي ويژه‌اي برگزار مي‌شود مي‌توان به مراسم پيشواز سال نو، سيزده بدر، شب يلدا، چهارشنبه سوري، اعياد فطر، قربان و غدير و ايام محرم و شهادت ائمه اشاره کرد.
در مراسم عروسي و جشن‌هاي روستا از سازهاي محلي سرنا و دهل استفاده مي‌شود،در اينروستا عروسي به مدت 2 روز و يك شب ادامه دارد روز اول حنا بندان و روز دوم جشن عروسي برگزار ميگردد
 در پايان روز اول (بعداز صرف شام)جهت سرگرمي و شاد كردن مهمانها مراسم شب بازي(خيمه شب بازي) به همت تعدادي از اهالي برگزار ميگردد.
استفاده از پوشاک محلي در ميان زنان ميانسال روستا هنوز رواج دارد و بقيه مردم همانند مردم شهرهاي اطراف لباس مي‌پوشند.
صنايع دستي روستاي استاج مشتمل بر فردباقي و قالي‌بافي است.
انواع کباب‌ها و خورشت‌ها با مواد اوليه مرغوب در روستا طبخ مي‌شود. از غذاهاي محلي روستا مي‌توان به انواع آش‌ها، اشکنه و بلغور شير اشاره کرد.
دسترسي: روستاي استاج از طريق شهر سبزوار با جاده‌اي آسفالت قابل دسترسي است اين روستا در سال 84 به عنوان يكي از 5 قطب گردشگري شهرستان سبزوار با جاذبه هاي زيبا و طبيعي خود انتخاب گرديدو مردم اين اين روستا با آغوشي باز و بي صبرانه در انتظار قدوم مبارك شما عزيزان هستند تا مهمان نوازي مردم دوست داشتني و عزيز اين منطقه را شما عزيزان تجربه كنيد و در كنار اين خوبان روزي خوش و به يادماندني را سپري كنيد..